Informatie: Splits voor beginners

[Rianne]

In dit onderwerp staat de basiskennis over splits.

Definitie
Wat zijn splits?

Splits zijn mutaties die je over het algemeen aan het uiterlijk van de valkparkiet niet kunt zien, maar die hij wel in zich heeft.

Kennis en vaardigheden
Waarvoor kan mijn valkparkiet split zijn?

Dit ligt er aan welk geslacht je valkparkiet heeft. Mannen kunnen voor heel wat meer split zijn dan poppen. Dit zijn de diverse en meest bekende splits:

    - lutino (*)
    - opaline(*)
    - cinnamon (*)
    - geelwang (*)
    - bont
    - bronze fallow
    - witmasker
    - bleekmasker
    - pale fallow

Het mannetje kan voor al de bovenstaande splits split zijn. Degene met een (*) zijn de splits waar alleen mannen split voor kunnen zijn. Die zonder een sterretje kunnen ook de popjes split voor zijn.

Hoe komt het dat mijn valkparkiet ergens split voor is?

Dit komt omdat hij verschillende ouders heeft die eventueel splits hadden.

Bijvoorbeeld: Je hebt een wildkleur man en een lutino pop. Ze kweken met elkaar en je krijgt een lutino jong. Klopt dit? Normaal niet. De lutino pop volstaat niet om lutino jongen te krijgen, de vader moet echter split voor lutino zijn.

Stel je hebt een wildkleur man die split is voor lutino en een wildkleur pop, dan kun je wél lutino jongen krijgen.

Hoe weet ik het als mijn valkparkiet een split heeft?

Dit is eigenlijk een beetje moeilijk om te weten te komen. Je kunt het te weten komen door meerdere manieren. De makkelijkste manier is door na te gaan wat de ouders waren van je valkparkiet, dit kun je vragen aan de kweker als de valkparkiet van een kweker komt.

Is dit niet mogelijk, dan kun je er mee gaan kweken. Als hij split lutino, cinnamon, opaline of geelwang is, kan je zulke jongen verkrijgen en weet je dat hij voor een of meerdere van die mutaties split is. Is hij echter split voor bijv bont, dan moet de partner er ook split voor zijn om zulke jongen te kweken.

Ook kan je het wél bij sommigen zien aan het uiterlijk. Er zijn valkparkieten met een wit of geel vlekje in de nek, afhankelijk van de mutatie. Dit zou split bont betekenen. Maar dit zie je niet bij elke valkparkiet. Het vlekje kan ook split voor cinnamon of lutino betekenen, maar is eerder te zien door ervaren kenners. Vooral lutino is echter héél moeilijk en zie je niet bij elke valkparkiet.


Split bont op de foto.

Hoe verkrijg ik de jongen?

Mannen split lutino, opaline, geelwang of cinnamon kunnen die jongen verkrijgen met eender welke mutatie pop.

Overige splits: beiden moeten split zijn voor de mutatie anders kunnen er niet zulke jongen komen. Dan dragen sommige jongen wel die split. Bijvoorbeeld een wildkleur man split bont en een opaline pop split niets. Dan kan je geen bonte jongen krijgen. Zijn ze echter beide split voor bont, dan kun je wel bonte jongen krijgen.

----------------------------------


Wat is het verschil tussen X1 en X2?

Als de split doorgegeven is door de vader is het  X1 en als het doorgegeven is door de moeder is het  X2.

Dus stel je voor een wildkleur man en een lutino pop krijgen jongen.
Dan is 50% van de mannetjes split voor lutino, en dat is lutino X2 (dus van de moeder)

Stel je voor dat dit jong zelf jongen krijgt, bijvoorbeeld gekoppeld aan een wildkleur popje,
dan is 50% van de popjes een lutino
en bij 50% van de mannetjes is er dan een split voor lutino
dit keer Lutino X1 (komt van de vader).

Dit is geslachtsgebonden vererving:
Dat is een vererving waarbij de factor ( kleur ) gekoppeld is aan het mannelijk geslachtschromosoom, deze factor moet bij de mannen dubbel aanwezig zijn om uiterlijk zichtbaar te zijn, is deze factor maar enkel aanwezig dan is deze man split voor deze factor.

Bij de poppen moet deze factor maar enkel aanwezig zijn om hem zichtbaar te maken, omdat een pop maar 1 x-chromosoom heeft.

Een pop kan dus niet split zijn voor geslachtsgebonden factoren.

Mutaties die geslachtsgebonden vererven zijn: opaline, cinnamon, lutino en geelwang

Meer info is hier te vinden:
http://www.valkparkiet.com/nl/files/basiskennisvererving.htm

Een valkparkiet kan ook een split X1 en een split X2 hebben. Een voorbeeld:

Je wilt een lutino geelwang kweken. Je zet een lutino man tegenover een geelwang pop. Dit zijn de jongen die er uit komen:
jonge man: wildkleur split voor {X1:  lutino} {X2: geelwang}
jonge pop: lutino

Dubbele splits moeten op dezelfde chromosomen liggen om tot zichtbare mutatie te komen. Als we deze jonge man aan een lutino koppelen, zullen we zien dat we geen lutino geelwangen kweken, maar lutino's en geelwangen.

De beste manier om splits te begrijpen, is door met de mutatiecalculator te gaan oefenen, en veel te lezen en te vragen over de mutaties.
-------------------------------

Met dank aan Tara voor het stuk over de split, en Gerda voor het stuk over X1 en X2. (uitgebreid en aangepast door Rianne). De foto is van Valerie.