|
|
| |
1.Algemeen
2. Geslachtsbepaling
door het gedrag
3. Uiterlijke kenmerken
4. Lichaamsbouw
5. Geslachtsbepaling
door een kweker |
|
|
1. Algemeen
Het geslacht van een valkparkiet is bij de oorspronkelijk wildkleur (de
grijze) eenvoudig visueel vast te stellen op voorwaarde dat deze
valkparkiet de eerste rui heeft gehad. Voor de eerste rui, ook wel
jeugdrui genoemd, lijken alle wildkleur jonge valkparkieten op poppen.
Dit is ook van toepassing bij mutaties. Met mutaties bedoelen we hier
andere kleuren en/of patronen van bevedering dan welke waarneembaar zijn
bij de grijze wildkleur valkparkiet.
Bij alle mutaties is het gedrag van een valkparkiet afhankelijk van het
geslacht. Het verschil tussen mannen en poppen is goed vast te stellen
als we dit gedrag bestuderen. Vooral mannen doen specifieke dingen die
poppen vrijwel niet of zelfs nooit zullen doen. Maar net als bij het
vaststellen van het geslacht via de specifieke uiterlijke kenmerken
zoals de kleuren, moet ook bij het vaststellen van het geslacht door het
gedrag te bestuderen de valkparkiet toch een bepaalde leeftijd hebben
bereikt om met zekerheid te kunnen vast stellen of we te maken hebben
met een man of een pop.
Deze leeftijd is wat afhankelijk van de valkparkiet zelf, de periode
waarin de valkparkiet geboren is (voor- of najaar) en het tijdstip
waarop de jeugdrui gaat beginnen. Over het algemeen zal dit ongeveer
zo'n vijf tot zeven maanden na de geboorte zijn. Een valkparkiet
ondergaat over het algemeen een rui vrij eenvoudig. Niet alle veren
worden tegelijk verloren en vervangen door nieuwe veren, de totale rui
kan een paar weken duren.
Daarnaast kunnen er aanwijzingen worden gevonden voor het geslacht door
te kijken naar een aspect van de lichaamsbouw, het bekken, maar deze
methode is veel minder betrouwbaar en is alleen toepasbaar door mensen
met veel ervaring met valkparkieten. Tenslotte kan een kweker in sommige
gevallen heel eenvoudig bepalen wat het geslacht van nakomelingen van
een kweekkoppel is.
Al deze methode's tot het vaststellen van het geslacht van een
valkparkiet komen hier aan de orde. |
|
|
2. Geslachtsbepaling door
het gedrag
Wanneer de valkparkiet door de eerste rui is, zullen mannen een
duidelijk ander gedrag vertonen dan poppen. Dat is dus voor het eerst
merkbaar als de valkparkiet zo'n half jaar oud is. Bij sommige jonge
mannen kunnen er ook al voor de jeugdrui bepaalde gedragingen wijzen op
het "man" zijn.
De specifieke gedragingen van mannen zijn:
" Een uitgesproken "macho" gedrag: de valkparkiet doet zijn vleugels
iets van het lijf af en loopt parmatig over de bodem van de kooi of over
de zitstokken en fluit duidelijk een herhalend wijsje.
" Fluiten: schril, hard en aanhoudend. Vaak reagerend op fluittonen of
andere geluiden uit de omgeving. Dit kunnen vogels of andere dieren
zijn, maar ook geluiden van radio of TV of van mensen.
" Tikken: met de snavel een roffelend geluid maken op de wanden van de
kooi, op tralies, op voerbakjes, op een spiegeltje of op een ander
speeltje.
" Contact met mensen: wanneer de verzorger of een ander contact maakt
met de valkparkiet door praten of fluiten dan zal deze terug "praten" in
de vorm van fluiten.
Dit gedrag van mannen word bevorderd als er een andere valkparkiet in de
buurt komt, vooral als dit een pop is, maar wordt ook opgewekt door een
spiegeltje. De valkparkiet herkent zichzelf namelijk niet maar denkt dat
die "ander" nodig onder de indruk moet worden gebracht.
De gedragingen van de poppen zijn:
" Géén macho-gedrag.
" Vrijwel geen fluiten, ze "brabbelen" maar wat op een vrij laag
geluidsniveau.
" Ze vertonen geen tikgedrag.
" Bij terug "praten" tegen mensen is dit over het algemeen een wat
"brabbelen" met vrijwel geen fluittonen.
Knagen op hout (stokken, wanden, etc.) geeft geen aanwijzing of we te
maken hebben met mannen of poppen. Zowel mannen als poppen knagen,
sommige valkparkieten veel, andere valkparkieten weer vrijwel niet. |
|
|
3. Uiterlijke kenmerken
a. Grijs (wildkleur)
Mannen zijn grijs met witte vleugelranden, een duidelijk gele kop met
een oranje wangvlek en een kuif met vrijwel uitsluitend gele veren.
Poppen zijn ook grijs met witte vleugelranden maar de kop is veel minder
geel tot vrijwel geheel grijs. De oranje wangvlek blijft aanwezig. De
intensiteit (de kleur-kracht) van deze wangvlek kan wat minder zijn als
bij mannen. De kuif kan wat gele veren hebben maar is over het algemeen
grijs. Poppen zijn verder herkenbaar aan het visgraat-motief van de
staartveren. De onderkant van de onderste staartveren is bij mannen
egaal van kleur, meestal donkergrijs. Bij poppen is er duidelijk een
geel-grijs visgraat motief zichtbaar.
Bij een aantal andere kleuren zijn deze specifieke kenmerken hetzelfde,
zoals bij cinnamon (wat bruinige veren in plaats van grijs), bij fallow
(zeer opgebleekt grijs), bij zilveren (het grijs is dan zilverachtig) en
bij de vrij nieuwe mutatie geelmasker. Bij de geelmasker mutatie is de
oranje wangvlek (vrijwel) verdwenen, maar de verdere kenmerken van de
grijze, wildkleur valkparkiet zijn hetzelfde gebleven. Overigens kan de
geelmasker factor ook ingekweekt worden in andere mutaties. Geelmasker
mannen zullen dus een duidelijk gele kop hebben zonder oranje wangvlek,
de geelmasker poppen hebben een veel minder gele kop zonder oranje
wangvlek.
Een aantal kleuren, bijvoorbeeld de zilveren, kan dan ook nog voorkomen
met rode ogen in plaats van de normale zwarte ogen. De kleur van de ogen
is geen aanwijzing voor het geslacht.
b. Lutino
Bij de lutino valkparkiet is de grijze kleur verdwenen en blijft er dus
een gele valkparkiet met een oranje wangvlek en rode ogen over. Het geel
kan variëren van wat bleekgeel, vrijwel wit, tot diepgeel. Op sommige
plaatsen op het lijf kan het geel intensiever zijn dan op andere
plaatsen. Bij de lichter gele lutino's is vaak de kop wat geler, zowel
bij mannen als bij poppen.
Het verschil tussen mannen en poppen is niet eenvoudig te zien. De mate
van geelheid of de intensiteit van de oranje wangvlek zegt helemaal
niets. Maar er is verschil waarneembaar aan de onderzijde van de
vleugels. Bij een uitgeklapte vleugel zijn aan de onderkant van de
vleugelveren bij poppen lichtere spots (vrijwel witte (soms licht gele vlekken) zichtbaar
in een tamelijk gelijkmatig patroon. Bij mannen zijn deze spots niet
waarneembaar.
c. Witmasker
Bij de witmasker is de gele kleur en ook de oranje wangvlek verdwenen.
Er blijft een valkparkiet over met een witte kop, zonder wangvlek.
Mannen hebben een duidelijke witte kop en een kuif met vrijwel
uitsluitend wit/grijze veren. Poppen hebben een grijze kop en een grijze
kuif. Het visgraatpatroon aan de onderkant van de staartveren zoals bij
de grijze wildkleur is bij de poppen niet meer zichtbaar omdat,
natuurlijk, ook daar het geel verdwenen is.
d. Albino
Deze geheel witte valkparkieten zijn op uiterlijk niet te sexen. Hoewel
we spreken over albino is een witte valkparkiet in principe een lutino
én een witmasker. Door lutino factor zijn ze grijs verloren en door de
witmasker factor zijn ze geel en oranje verloren, er blijft dus
uitsluitend wit over. Dus kan alleen het gedrag gebruikt worden voor het
bepalen van de sexe. Er bestaan albino's met rode ogen en met zeer
donker rode, vrijwel zwarte ogen. De kleur van de ogen zegt niets over
het geslacht.
e. Gepareld
Vrijwel elke kleur valkparkiet kan ook nog "gepareld" voorkomen. Over
het hele lijf komen er dan in een regelmatig patroon spots, vlekjes,
voor die afhankelijk van de oorsprong kleur geel of wit zijn. Hierdoor
verwijnen dan vrijwel alle zichtbare kenmerken voor het bepalen van het
geslacht. Maar,….. bij mannen verdwijnen de parels altijd! Meestal met
de jeugdrui grotendeels en pas geheel na een aantal keren in de rui
geweest te zijn. Deze mannen keren dan terug naar de oorspronkelijke
kleur. Een volwassen valk die dus nog net zo gepareld is als in de jeugd
zal dus altijd een pop zijn.
Overigens kan ook een albino gepareld zijn, maar dit is dus niet
zichtbaar. Witte spots op een witte vogel zijn uiteraard niet zichtbaar.
Kwekers moeten echter hier wel rekening mee houden want deze genen voor
gepareld zijn kunnen uiteraard wel aan het nageslacht worden
doorgegeven.
f. Bont
Bij de bonte mutatie worden de kleuren van de oorspronkelijk grijze,
cinnamon, etc. valkparkiet in een min of meer symmetrisch vlekpatroon
door elkaar gemengd. Ook hier zijn daardoor de uiterlijke
geslachtskenmerken zodanig verstoord dat visueel het geslacht
vaststellen niet meer mogelijk is. Net als bij de albino's is het
geslacht dus alleen vast te stellen door bestudering van het gedrag.
g. Bont én gepareld
Zoals beschreven bij gepareld en bij bont is het vast stellen van het
geslacht bij bont én gepareld niet mogelijk. Maar bij mannen verdwijnen
de parels, dan weten we dus zeker dat de bonte geparelde valkparkiet die
zijn parels verliest een man moet zijn. |
|
|
4. Lichaamsbouw
In principe is de lichaamsbouw bij valkparkieten bij zowel mannen en
poppen vrijwel gelijk. Aan de hand van de grootte, het gewicht, de
intensiteit van de kleuren, de grootte van de kuif, de forsheid van de
borst en dergelijke is het dus niet mogelijk het geslacht vast te
stellen. Wel zijn er verschillen in het bekken. Bij volwassen poppen is
de ruimte tussen de bekken botjes wat groter dan bij volwassen mannen.
Een ervaren kweker zou dus door bevoelen van het bekken een sterke
aanwijzing voor het geslacht kunnen krijgen. Maar dit verschil is bij
valkparkieten lang niet zo groot als bij andere vogels en alleen iemand
met grote ervaring die veel valkparkieten met elkaar vergeleken heeft
kan met een bepaalde zekerheid iets voelen. Zichtbaar zijn de
verschillen zeker niet! |
|
|
5. Geslachtsbepaling door
een kweker
Tenslotte kan een kweker het nageslacht van een kweekkoppel in sommige
gevallen al in een zeer vroeg stadium vaststellen. Dit heeft te maken
met de wetten die gelden bij mutatie kweek. Zo zal een zuivere lutino
man, die dus niet split is voor een ander kleur of voor bont en/of
gepareld, gekoppeld aan een zuivere grijze pop kunnen zorgen voor grijze
mannen (split voor lutino) en voor lutino poppen. En een grijze man,
split voor lutino, gekoppeld aan een zuivere grijze pop krijgt 25% van
de nazaten in de kleur lutino, geslacht pop. De rest van de nazaten is
grijs, zowel mannen (zuiver grijs (25%) of split voor lutino (25%)) en
poppen (de resterende 25%). In deze beide voorbeelden zijn gele jonge
valkparkieten dus altijd poppen. |
|
|
|
Een bijdrage
van:
Valkparkieten Kwekerij "de
Valk"
Jura & Herman Berkhout |
| | |