Ziekte en gezondheid | Herkennen zieke vogel Terug

Door: Inger van der Laan

Herkennen zieke vogel:
Doordat vele vogelsoorten prooidieren zijn, is het van belang zo min mogelijk op te vallen. Wanneer een vogel laat merken dat hij ziek is, is het een gemakkelijke prooi voor een roofdier en zal het niet lang meer te leven hebben. Daarom zal een vogel zijn ziekteverschijnselen zolang mogelijk proberen verbergen. Ook vogels in gevangenschap laten moeilijk zien dat er wat mankeert. Een vogel die ziekteverschijnselen vertoont is vaak al doodziek en waarschijnlijk al een week of langer niet in orde. Het is daarom van belang ziekteverschijnselen in een zo vroeg mogelijk stadium al te herkennen. Onderstaand zijn een aantal kenmerken genoemd van een zieke vogel. Iedere vogel is anders en niet alle omschreven kenmerken hoeven met een zieke vogel overeen te komen. Gedragsveranderingen zijn vaak al een belangrijke aanwijzing dat het mogelijk niet goed gaat met de vogel.

Een zieke vogel:
• Gedraagt zich sloom en reageert nauwelijks op de omgeving
• Zondert zich af van soortgenoten
• Zit op plaatsen waar het normaal niet vaak zit, bv. op de grond
• Slaap en rust op twee poten in plaats van op ιιn poot
• Heeft de veren bol staan teneinde warmteverlies te beperken
• Verandering van houding: hangende vleugels en staart recht naar beneden
• Heeft vieze ogen en/ of neusdoppen
• Heeft diarree/ ontlasting rond de cloaca
• Is mager en heeft daardoor een scherp uitstekend borstbeen
• Heeft weinig eetlust
• Heeft veel meer eetlust dan normaal
• Drinkt veel minder of juist veel meer dan normaal.

Beoordelen borstbeen en gewicht
Het borstbeen van de valkparkiet dient voor de aanhechting van de borst- of vliegspieren. Op de afbeelding is aangegeven waar het borstbeen bij een valkparkiet zich bevindt. Door te voelen aan het borstbeen kan worden beoordeeld of de vogel te mager, goed of te vet is. In het midden is een verharding te voelen. Dit is de borstbeenkam. Aan weerszijden bevinden zich de spieren. Bij een gezonde vogel is deze borstbeenkam een beetje voelbaar. Is de vogel te mager dan steekt deze scherp uit. Een vogel die te vet is, heeft een niet of nauwelijks voelbaar borstbeen.
 
Foto's

Juiste manier van hanteren. De zwarte
lijnen geven plaats borstbeen aan.

Foutieve manier, de vogel kan bijten
 

Een tamme valkparkiet kan ook gewogen worden. Hiervoor is een keukenweegschaal geschikt. Een gezonde valkparkiet weegt tussen de 90 en 110 gram. Natuurlijk zijn er altijd vogels die vanzichzelf meer of minder wegen zonder dat ze te vet of te mager zijn. Het is daarom belangrijk om het gezonde gewicht van de betreffende valkparkiet te weten. Het gewicht van een zieke vogel is ook belangrijk om te weten om op die manier te bepalen hoeveel medicijnen een vogel nodig heeft. Verder kan er bepaalt worden of een zieke vogel voor- of achteruit gaat aan de hand van het gewicht.

Uitzonderingen:
Er kunnen veranderingen optreden in het gedrag, die niet het gevolg zijn van een ziekte. Met name bij individueel gehouden huiskamervogels wordt dergelijk gedrag weleens als afwijkend genoemd.

Broeds gedrag
Met name bij individueel gehouden valkparkieten poppen komt dit gedrag voor. Uiteraard is het geen ziekte en in principe ook geen gedragsafwijking. De pop vertoont ander gedrag en laat bijvoorbeeld paarbereidheid zien. Wanneer zij over de rug wordt geaait, zal zij de rug wat omlaag doen en de staart opzij, ze kan hierbij een afwijkend geluid maken. Dit gedrag vertoont de pop ook wanneer er een mannetje aanwezig zal zijn, maar bij gebrek hieraan, laat ze zich stimuleren door de mens. Vervolgens kan de pop eieren gaan leggen en een bijbehorend agressief gedrag gaan vertonen in de kooi. Dit doet de pop ter bescherming van haar ‘nest’. Wanneer de pop eieren gaat leggen, mogen deze niet weggehaald worden, maar de pop de eieren laten bebroeden voor een periode van 3-4 weken of totdat zij zelf eerder het nest verlaat. De eieren kunnen allen tegelijkertijd weggehaald worden. Wanneer de eieren direct na het leggen worden weggehaald, zal de vogel eieren blijven leggen, wat niet goed is voor de lichamelijke conditie van de vogel.

Dit broedse gedrag is niet schadelijk, maar kan wel gepaard gaan met problemen, zoals legnood. Verder is het belangrijk de voeding aan te passen en moet er voldoende calcium (zoals sepia, grit of kalkblok) aanwezig zijn. De eischalen bestaan grotendeels uit calcium. Bij een te kort aan calcium in de voeding van de vogel, wordt dit onttrokken uit de botten van de vogel. Dit is een ongewenste situatie. Daarnaast is het geven van eivoer erg belangrijk. Dit bevat extra voedingsstoffen, die van belang zijn voor de vogel.

Dit broedse gedrag is niet schadelijk, maar kan wel gepaard gaan met problemen, zoals legnood. Verder is het belangrijk de voeding aan te passen en moet er voldoende calcium (zoals sepia, grit of kalkblok) aanwezig zijn. De eischalen bestaan grotendeels uit calcium. Bij een te kort aan calcium in de voeding van de vogel, wordt dit onttrokken uit de botten van de vogel. Dit is een ongewenste situatie. Daarnaast is het geven van eivoer erg belangrijk. Dit bevat extra voedingsstoffen, die van belang zijn voor de vogel.

Het gedrag kan beperkt worden door het nemen van een aantal maatregelen:
• Aai de vogel niet over de rug (hierdoor wordt de vogel hormonaal gestimuleerd)
• Zorg dat de vogel geen hokjes/ nestkasten of andere donkere plaatsen in de kooi heeft
• Daglichtlengte verkorten (het lengen van de dagen heeft hier mogelijk invloed op)
• Tijdelijk minder groenvoer geven en niet sproeien (valkparkieten broeden na het regenseizoen...nazoeken)
• Voorkom een patrner-relatie met de vogel

Foto

Een broedende valkparkiet verdedigd het nest. Deze vogel voelt zich bedreigt en legt de kuif naar achteren, maakt zich groot (veren opzetten) en kan gaan bijten. Vooral tamme vogels kunnen erg agressief worden naar mensen als ze broeden.
 

Partnergedrag
Vogels die alleen gehouden worden, kunnen de eigenaar gaan zien als hun partner. Dit kan zich uiten in het opbraken van voer uit de krop voor de eigenaar (en soms ook voor spiegeltjes) en het proberen te paren met de eigenaar (mannelijke vogels), bijvoorbeeld met de schoen of met de hand. Dit kan beschouwd worden als ongewenst gedrag. Voorkom een partner relatie met de vogel. Negeer het opbraken van voer en ander partnergedrag, laat de vogel niet met de hand of schoen en dergelijke paren.

Rui
Jaarlijks worden de veren van de vogel vervangen. Dit gebeurt bij buitengehouden vogels na het broedseizoen, dus in het najaar. Bij vogels die binnengehouden worden is deze periode soms verschoven of duurt soms veel langer. Dit wordt veroorzaakt doordat binnenshuis een ander lichtregime is en er wordt verwarmd. Het jaarritme van de vogel is hierdoor als het ware verstoord. Een normale rui periode duurt circa 6 weken. Nieuwe veren komen door en zitten in een soort hulsjes. Als deze opengaan, wordt de veer zichtbaar. Soms kunnen vogels wat sloom zijn gedurende de rui.

De rui mag niet te lang duren en de vogel mag geen kale plekken krijgen. Uiteraard ziet het verenpak er wat minder goed uit, maar dit mag slechts tijdelijk zijn. Een moeizame of langdurige rui kan veroorzaakt worden door voedingsgebreken of een onderliggende ziekte.