Door: Inger van der Laan
Behandelen van een zieke vogel
Wanneer er bij een vogel gedragsveranderingen worden waargenomen die kunnen
wijzen op ziekte, is het belangrijk om zo snel mogelijk actie te ondernemen. De
vogel kan het beste zo snel mogelijk apart geplaats worden van soortgenoten
(indien aanwezig) om de kans op besmetting te verkleinen. Tevens kan de zieke
vogel dan goed in de gaten gehouden worden. De vogel dient in een warme ruimte
geplaatst te worden. Voor warmte kan gezorgd worden door middel van
warmtebronnen. Een juiste temperatuur ligt tussen de 25-32 graden. Zorg wel dat
de vogel ook zelf een koelere plaats kan opzoeken.
Geef zieke vogels de beschikking over kleine, lage voer- en waterbakken/
schaaltjes. Deze zijn gemakkelijk te bereiken voor de vogel. Daarnaast kan op
deze manier goed in de gaten gehouden worden of de vogel (voldoende) eet. Geef
de vogel een kleine hoeveelheid van het voeder dat de vogel gewend is. Geef
verder bijvoorbeeld trosgierst bij, wat de vogel lekker vindt. In het drinkwater
kan wat glucose (druivensuiker) worden opgelost. Dit wordt snel opgenomen door
de vogel en geeft extra energie. Hiervoor kan druivesuiker in poedervorm worden
gebruikt. Tevens kunnen ook Dextro-energie (naturel) worden verpoederd en
opgelost.
Het beste is om een aparte ziekenkooi te beschikking te hebben voor zieke
vogels, zeker wanneer er meerdere vogels gehouden worden.
Nadat de vogel apart geplaatst is, is het erg belangrijk om deskundige hulp te
zoeken voor verdere behandeling. Belangrijk is om niet zelf te gaan ‘dokteren’
met allerlei medicijnen, zolang er geen diagnose gesteld is. Allereerst moet de
oorzaak van de ziekte gevonden worden en aan de hand daarvan kan het juiste
medicijn bepaald worden. Het gebruik van onjuiste medicijnen kan schadelijk
zijn, maar erger nog, de vogel wordt onthouden van een juiste behandeling en kan
daardoor zieker worden. Alleen een goede vogeldierenarts kan door middel van
diverse onderzoeken de mogelijke oorzaak vast stellen. De meeste medicijnen
worden ook alleen door een dierenarts of apotheek afgegeven. Sommige
‘medicijnen’ worden verkocht in dierenwinkels, maar om de bovengenoemde redenen
zijn deze niet zo geschikt.
Juiste dierenarts
Bij een zieke vogel is het erg belangrijk om een dierenarts te consulteren voor
het stellen van een juiste diagnose. Echter niet alle dierenartsen hebben veel
ervaring met vogels. Dit maakt hen nog geen minder goede dierenarts, maar
deskundigheid op het gebied van vogels vereist wel een aparte specialisatie. Op
de site zijn een aantal dierenartsen te vinden die gespecialiseerd zijn in
vogels of veel ervaring hebben met vogels. Het is van belang een dierenarts te
vragen of hij ervaring heeft met vogels. Wanneer je met een vogel naar de
dierenarts gaat, is het verstandig ook wat verse ontlasting mee te nemen van de
vogel. Hieraan kan namelijk mestonderzoek gedaan worden, zoals de aanwezigheid
van parasieten (wormen, protozoa) en bepaalde bacteriën. Zorg verder dat je
allerlei gegevens hebt over de vogel, zoals leeftijd, maar met name ook over het
ziektebeeld.
Onderzoek
Samen met de dierenarts kan bepaald worden wat voor soort onderzoek er gedaan
kan worden met de zieke vogel. Allereerst zal de dierenarts vragen naar de
voorgeschiedenis van de vogel (de anemnese stellen). Hierna kan de vogel op
afstand geobserveerd worden. Een vogel zal zich bij een dierenarts vaak anders
gedragen dan thuis. De vreemde omgeving veroorzaakt stress en vogels worden
daardoor vaak onrustig en alerter.
Wanneer de dierenarts de vogel in de hand neemt, kan de conditie (aan de hand
van de borstbeenkam) beoordeeld worden. Verder kan de dierenarts van buitenaf
kijken of er bepaalde afwijkingen zichtbaar zijn. Bijvoorbeeld aan het verenpak,
de huid of de slijmvliezen.
Er kunnen een aantal onderzoeken worden uitgevoerd, zoals het nemen van
cloacaswabs. Hierbij wordt een steriel wattenstaafje in de cloaca gedrukt en dit
kan worden onderzocht (bv. op papegaaienziekte). Het nemen van een cloacaswab
moet deskundig gebeuren en is niet geheel risicovrij. Verder kan er
bloedonderzoek worden gedaan op de aanwezigheid van bepaalde virussen of ter
bepaling van bloedwaardes. Een ander nuttig onderzoek dat uitgevoerd kan worden
is mestonderzoek.
Mestonderzoek
Het onderzoeken van een mestmonster heeft twee doelen:
• Het stellen van een diagnose en bepalen van een behandeling voor de
individuele vogel
• Indien nodig het behandelen van de rest van de vogels (in hetzelfde verblijf),
ingeval van
een parasieten- of bacteriebesmetting.
Het is verstandig om van zieke vogels een mestmonster te nemen. Een mestmonster
kan onderzocht worden op de aanwezigheid van parasieten (wormen, protozoa bv.
coccidiën) en bepaalde soorten bacteriën. Tevens is het mogelijk een
gevoeligheidstest te doen voor antibiotica, zodat het juiste soort antibiotica
kan worden bepaald. Mestmonsters kunnen het beste worden ingestuurd als de vogel
nog geen antibioticakuur of wormkuur heeft gehad. De behandelingen met
medicijnen beïnvloeden de uitslag van het onderzoek. Het mestmonster dient
daarom zo snel mogelijk genomen te worden, voordat de vogel behandeld wordt.
Een mestmonster wordt het beste genomen van een individuele vogel. Zet de vogel
in een aparte kooi zonder bodembedekking en laat deze daar een tijdje zitten.
Verzamel een aantal mesthoopjes en doe deze in een plastic zakje. Dit kan
verstuurd worden in een envelop met bijbehorende gegevens (vogel, leeftijd,
geslacht, ziektegeschiedenis) naar een dierenarts. De uitslag van het
mestmonster duurt ongeveer 5 dagen. Alvorens de uitslag kan er alvast advies
ingewonnen worden met betrekking tot de behandeling.
Autopsie
Een gestorven vogel kan voor autopsie aangeboden worden. De pasgestorven vogel
wordt zo snel mogelijk afgekoeld. Bij voorkeur wordt de vogel in een koelkast
bewaard. Invriezen heeft niet de voorkeur, omdat hierdoor weefselstructuren
kunnen veranderen, wat het onderzoek bemoeilijkt. Vervolgens wordt de vogel zo
vers mogelijk in aluminiumfolie verpakt. Hieromheen een laag kranten en dit
alles in een doosje. Dit kan via het postkantoor verstuurd worden naar een
dierenarts, vergezeld met gegevens over de vogel. Geef de dierenarts zoveel
mogelijk gegevens over de vogel, zoals leeftijd, geslacht en voorgeschiedenis
van de ziekteproblemen.
Bij autopsie wordt de mogelijke doodsoorzaak onderzocht. Zeker als er meerdere
vogels aanwezig zijn, is dit erg belangrijk. Wanneer de vogel een besmettelijke
ziekte bij zich droeg, kan dit worden bepaald en kan mogelijk ook de rest van de
vogels behandeld worden.
|